İstanbul Aydın Üniversitesi (İAU) Afrika Uygulama ve Araştırma Merkezi (AFRİKAM) ve DEİK Sağlık Turizmi İş Konseyi Yürütme Kurulu tarafından 21 Ocak 2016 tarihinde, DEİK'te Afrika ile Sağlık Turizmi konulu yuvarlak masa toplantısı düzenlendi.

Toplantıda Afrika ile Sağlık Turizmine ilişkin olarak kıtadaki mevcut durum ve sektörün faaliyetlerine dair aşağıdaki tespitler gerçekleştirildi:

• Afrika ile sağlık turizminde Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri Türkiye'nin önündeki en büyük rakipler olarak yer alırken, Kenya, Güney Kore, Nijerya, Fas ve Cezayir de diğer yerli rakipleri oluşturmaktadır.
• Türkiye sağlık turizmi alanında pazara geç girmiş olmakla birlikte, THY Genel Müdürü Temel Kotil'in açıkladığı üzere 2017 yılı itibariyle Afrika'da her ülkeye uçacak olan THY uçuşlarının da sunduğu fırsatlarla önemli bir atılım gerçekleştirebilme potansiyeline sahiptir.
• Türkiye'nin sağlık sektöründe halihazırda Moritanya, Kenya, Fas, Ruanda, Gambiya, Fildişi Sahili gibi Afrika ülkelerinden kendi imkanlarıyla hasta getiren çok güçlü oyuncular var. Ancak bu sayının ve faaliyet hacminin artması gerekiyor.
• Afrika'ya yönelik sağlık turizmi faaliyetleri kapsamında şu sorunların ortak olarak yaşandığı dile getirildi: etkin tanıtım, vize temini, başvurularda yasadışı göç amaçlı sahtecilik, yüksek fiyatlı uçuşlar. Özellikle sahtecilikle mücadelede, Afrika ülkelerindeki sağlık ataşelerinin sayısının artırılmasının faydalı olabileceği değerlendirildi.  
• Türkiye TİKA ile birlikte sağlık alanında önemli insani yardım faaliyetlerinde bulunuyor. Bu tür faaliyetlerin Afrika'da Türkiye'ye yönelik olumlu algının gelişmesine önemli bir katkısı var. Sağlık turizmi sektöründe Afrika'nın sunduğu fırsatlardan yararlanabilmek için iki yönlü bir iletişim kurulması gerekiyor. Örneğin Hindistan hükümeti 2009 yılında 53 üyeli Afrika Birliği ile imzaladığı ve başlattığı "Pan African e- Network" Projesi kapsamında, 2004 yılında 5 farklı ülkede (Kenya, Morityus, Nijerya, Dem. Kongo ve Mısır) üniversitelerle anlaşıp tele-medicine sistemi kurdu. Bilgi ihraç edildiği zaman bunun önemli bir olumlu geri dönüşü gerçekleşiyor. SAİK bünyesinde hem hasta hizmeti veren hem de akademik anlamda önemli hocaların toplandığı hastanelerimizin Afrika ile akademik ilişkiler kurarak, bilgi ihracı yoluyla Afrika ülkelerinin Türkiye'ye bağlanmasında oynayabileceği önemli bir rol mevcut.
• Afrika'ya sağlık turizmi sektöründe halihazırda el yordamıyla yapılan açılımın akademik çalışmalarla desteklenmesi gerekiyor. Afrikalı hastaların yurtdışında önemli ölçüde Hindistan'ı tercih ettiği bilinmekle birlikte bu tercihin arkasında yatan nedenler, talebin gelir ve fiyat elastikiyeti, kalitenin, fiyatın, sigortanın mı, kullanılan teknolojinin, ortak din olgusunun ne ölçüde önemli olduğu gibi konularda elimizde çalışmalar mevcut değil. Belirlenecek hedef ülkelere yönelik olarak bu tür çalışmaların yapılması, strateji belirleme ve politika üretme açısından büyük fayda sağlayacaktır. Hitap edilecek gelir grupları ve pazarlama faaliyetlerine karar verilmesi aşamasında Afrikalı hastaların talepleri, fırsat maliyetlerini araştıran çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
• Sahra Altı Afrika ülkelerinde sağlık turizmi alanında kalıcı faaliyet yürütebilmek için özellikle eğitsel ve teknik işbirliğini geliştiren, know-how aktaran sosyal sorumluluk projelerine ağırlık verilmesi gerekiyor. Afrika'da şeker hastalığı ve hipertansiyon yaygın görülen rahatsızlıklar. TİKA ve THY işbirliği ile sağlık taraması şeklinde sosyal sorumluluk projeleri gerçekleştirilebilir, bu tür projeler kapsamında belirli sayıda hastaya bedelsiz tedavi imkanı sunulabilir. Bu alandaki Batılı rakip ülkelerin kıtaya bu tür sosyal sorumluluk projeleriyle girdiği görülüyor. Orta ve uzun vadede Afrika'da sosyal sorumluluk projeleri yürütülmesi için TİKA, THY ve ilgili Büyükelçilerimizin görüşü alınıp halihazırda hangi ülkelerde çalışıldığının öğrenilmesi ve SAİK olarak know-how aktarımı noktasında projelere dahil olunması faydalı olabilir. Özellikle THY'nin bu tür projelere hazır olduğu bilinmektedir.
• DEİK ve AFRİKAM işbirliğinde Afrika ile sağlık turizmine yönelik çalışmalara davet ve dahil edilmesinde fayda görülen paydaşlar şu şekilde belirlendi: Sağlık Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşları, Afrika ülkelerinde görev yapan Büyükelçilerimiz, Afrika ülkelerinin Türkiye'deki Büyükelçileri, ticaret müşavirlerimiz, THY'nin ilgili müdürleri, TİKA koordinatörleri, sağlık turizmi yapan veya yurtdışından hasta getiren tüm kuruluşlar, yurtdışından öğrenci getirme niyetinde olan üniversiteler, hastanelerin yurt dışındaki temsilcileri. Tüm bu paydaşların düzenlenecek etkinlikler vesilesiyle biraraya getirilmesi, bu çalışmaların sağlık diplomasisi çerçevesinde gerçekleştirilmesi faydalı olacaktır.
• SAİK son iki senedir Afrika'da Nijerya, Sudan, Kenya ve Cezayir'e yönelik faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu ülkeler başta olmak üzere AFRİKAM ve DEİK olarak Afrika ile sağlık diplomasisi faaliyetleri kapsamında hedef ülkelerin belirlenmesi faydalı olacaktır. Bu bölümlenme coğrafi bölgelere, dil ve ortak din olgusuna göre gerçekleştirilebilir. 
• Afrika'da hedef ülkelerde sağlık hizmet satın alıcıları ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Hasta gelişi iki kanaldan gerçekleşiyor. Ya kurumsal yapı üzerinden ya da bireysel girişimlerle oluyor:

o Kurumsal yapılar üzerinden hasta gelişinde, hasta ya sağlık bakanlığı üzerinden veya sağlık bakanlığına bağlı bir sigorta fonu üzerinden, maliye bakanlıkları, Polis teşkilatı, savunma bakanlığı, özel sigorta firmaları, üçüncü parti organizasyonları TPA'lar ilgili ülkedeki bazı çok uluslu şirketlere, o ülkenin en büyük yerel bankasına sağlık sigortası kapsamında yurt dışında tedavi poliçesi veya imkanı sunan, çözümler üreten firmalardır), sağlık sosyal yardımlaşma dernek ve vakıfları, çalışanlarını tedavi için yurtdışına gönderen uluslararası petrol ve maden firmaları, yine çalışanlarını yurt dışına gönderebilen Cibuti Port gibi yerel liman işletmeleri.

o Bireysel girişimler genellikle aracı kuruluşlar, seyahat acenteleri, doktorların referansı, yerel hastanelerle işbirliği, sağlık turizmi portalları ve sosyal medya araçları üzerinden olabiliyor.

• Afrika'dan bireysel girişimle gelen hastalarda ödeme sistemi cepten olurken kurumsal kanallardan gelen hastalar bir mekanizmaya bağlı olarak geldiği için hastanın yönlendirilmesi ve takibi ile ödemeleri daha garantili bir sistem üzerinden gerçekleşiyor.
• SAİK, Sahra Altı Afrika'da belli başlı sorunlar olan medikal vize veya ödeme sistemi sorunları nedeniyle daha çok kurumsal yapılarla işbirliği mekanizmaları oturtulmasına yönelik çalışmalara ağırlık vermiş durumda.
• Tek tek sağlık kuruluşlarının bireysel girişimlerinden ziyade, devletlerarası ikili anlaşmalar yoluyla kurulacak kurumsal ilişkiler Türkiye'nin Afrika sağlık turizmi pazarında daha etkin var olmasını sağlayacaktır.
• Nisan ayı itibariyle Sağlık Bakanlığı, ilki Londra'da olmak üzere, yurt dışında belirli ülkelerde sağlık turizmi koordinasyon ofisleri kurmayı planlıyor. Afrika'da da bu ofislerden kurulması gündemde. Özellikle Afrika ülkelerinde kamu sektörünün rolü düşünüldüğünde, özel sektör sağlık kuruluşlarımız yerine sağlık bakanlığımızı muhatap almak isteyen ülkeler ağırlıktadır.
• Türkiye'de eğitim gören Afrikalı öğrencilerle mezun olduktan sonra irtibatın kaybedilmemesi, bu kişilerden yararlanılması gerekiyor. Sağlık Turizmi ve eğitim ekonomisi iş konseylerinin bu konuda işbirliği yapabileceği değerlendiriliyor. Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar (YTB) da kendisine bu konuda bir misyon belirlemiş görünüyor. YTB tarafından yapılacak bu seneki mezunlar çalıştayına halihazırda başka ülkelerde olan mezunların da davet edilmesi planlanıyor. Türkiye'den mezun olan öğrencilerden sağlık turizmi sektöründe de faydalanılması gerekiyor. Bu öğrencilere ilişkin bilgilere eğitim ekonomisi iş konseyi tarafından yürütülecek bir proje kapsamında ulaşılabileceği düşünülüyor.

Alınan Kararlar:

• AFRİKAM ve DEİK işbirliği ile Mayıs ayında gerçekleştirilmesi planlanan Türkiye-Afrika İlişkileri Konferansı hazırlık çalışmaları kapsamında Afrika'dan hedef ülkelerin belirlenmesine karar verildi.
• 5 Şubatta, 9.30'da, DEİK'te AFRİKAM Yönetimi ve katılımcıların yeniden biraraya gelmesine karar verildi.
• Mayıs ayında gerçekleştirilmesi planlanan Konferans öncesinde Afrika Büyükelçileri, Sağlık Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşları, Üniversiteler, TİKA ve THY temsilcilerinin katılımıyla Mart'ın ilk haftasında (29 Şubat-4 Mart arası) Ankara'da bir "Afrika ile Sağlık Diplomasisi" çalıştayının düzenlenmesinin faydalı olacağı dile getirildi.

İlgili Resimler