A S Y A
Y Ü Z Y I L I N D A
E J D E R
&
H İ L Â L
39
Bölüm 6
Çin’deki Türk Yatırımları
Çin’in 1970’lerin sonlarından beri sürdürmekte olduğu yüksek büyüme
sürecinin itici güçlerinden birisi de ülkeye gelen yabancı yatırımlar olmuştur.
Çin yabancı sermaye açısından cazip bir ülke olmaya devam etmektedir ve
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) verilerine göre
2015 yılında ülkeye 135,6 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım girmiştir.
Ancak Türk şirketlerinin Çin’deki yatırım imkânlarından henüz yeterince
faydalanabildiği söylenemez. T.C. Merkez Bankası verilerine göre 2016 Ekim
ayı sonu itibariyle Çin’deki toplam Türk yatırımı sadece 173 milyon dolar
tutarındadır.
Türk firmaları açısından Çin’deki genel yatırım ortamı giderek zorlaşmaktadır.
Çin pazarındaki yüksek rekabetin ticarette olduğu gibi Türk firmalarının
yatırım yoluyla Çin’e girişlerini de güçleştiren bir etkendir. Bununla birlikte
uzun yıllardır Çin’i yabancı yatırımcılar için cazip bir pazar haline getiren
düşük maliyet avantajı giderek ortadan kalkmakta ve yatırımcıların
kullandıkları tüm girdilerin maliyeti yükselmektedir. İşgücü maliyetleri bu
konuda güzel bir örnek teşkil etmektedir. 1990’larda ve 2000’lerin başında
yabancı sermaye Çin’e ucuz işgücünden faydalanmak için gelirken, zamanla
Çin, işgücünün kalkınmakta olan Asya’da en pahalı olduğu ülke haline
gelmiştir. Son on yıl içerisinde Çin’de ortalama işgücü maliyetinin dört katı
arttığı bilinmektedir. Bloomberg verilerine göre halen imalat sektöründe
çalışan bir fabrika işçisinin aylık ücreti Şanghay’da 450 dolar, Guangzhou’da
400 dolar seviyesindeyken, ortalama ücretler Endonezya’da 240 dolar,
Vietnam’da 150 dolar, Laos’ta 130 dolar, Bangladeş ve Kamboçya’da 70 dolar,
Myanmar’da ise 50 dolardır. Bu nedenle emek yoğun sektörlerde yabancı
sermayenin Çin yerine Güney ve Güneydoğu Asya ülkelerine yöneldiği bir
dönem başlamıştır. Elektrik, su, vs gibi diğer girdi maliyetlerinde de benzer bir
durum söz konusudur.
Diğer yandan Türkiye’nin yatırımcı olarak Çin’e geç ve düşük hacimle girmiş
olması, bu ülkede bir Türk yatırımcı ağının oluşamamasına yol açmıştır; bu da
bundan sonra pazara girmek isteyecek olan Türk yatırımcılar için bir güçlük
yaratmaktadır.
Bu zorluklara rağmen Türk firmalarının Çin’de yatırım yapmaları için
imkânlar halen söz konusudur. Bu çalışmada, Çin’deki Türk yatırımlarının
artırılması için üç hedefe odaklanılması önerilmektedir:
Çin’de yatırım teşvikine yönelik yeni uygulamalardan (serbest bölgeler
gibi) faydalanmak
Rekabetin daha düşük ve teşviklerin daha fazla olduğu bölgeleri hedef
almak
Hizmet sektöründeki imkânlardan faydalanmak
